Ο στραβισμός είναι μια κατάσταση στην οποία τα μάτια ενός ατόμου κοιτάζουν σε διαφορετικές κατευθύνσεις.

Συνήθως το ένα μάτι κοιτάζει απευθείας μπροστά ενώ το άλλο κοιτάζει προς τα μέσα, έξω, πάνω ή κάτω. Ο στραβισμός μπορεί να εκδηλώνεται συνεχώς ή να υπάρχει μόνο περιοδικά.

Στην κανονική όραση και τα δύο μάτια κοιτάζουν προς την ίδια κατεύθυνση και βλέπουν την ίδια εικόνα. Ο εγκέφαλος σμίγει τις δύο εικόνες μαζί σε μία, τρισδιάστατη εικόνα. Αυτό ονομάζεται διοπτρική όραση.

Τα παιδιά με στραβισμό έχουν δυσκολίες με τη διπλή όραση γιατί το κάθε μάτι βλέπει μια ελαφρά διαφορετική εικόνα. Με την πάροδο του χρόνου ο εγκέφαλος αρχίζει να αγνοεί την εικόνα από το μάτι που αποκλίνει σε μια προσπάθεια να αποφύγει τη διπλή όραση ή διπλωπία.

Γίνεται δηλαδή καταστολή της εικόνας από το μάτι που έχει το πρόβλημα. Σταδιακά το παιδί μπορεί να χάσει την αντίληψη του βάθους της εικόνας που βλέπει. Υπάρχει ακόμη ο κίνδυνος να χάσει την όραση από το μάτι που παρουσιάζει το στραβισμό.

Ποιες είναι οι αιτίες του στραβισμού;

Ο στραβισμός εκδηλώνεται όταν οι κινήσεις των μυών του ενός ματιού δεν αντιστοιχούν ή δεν συντονίζονται με αυτές του άλλου ματιού. Στα περισσότερα παιδιά με στραβισμό δεν υπάρχει νευρολογική ή άλλη ιατρική πάθηση που να εξηγεί το πρόβλημα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις στραβισμού στα παιδιά η υποκείμενη αιτία είναι άγνωστη. Σε περισσότερα από 50% των παιδιών αυτών το πρόβλημα υπάρχει κατά τη γέννηση ή παρουσιάζεται λίγο μετά από αυτή. Χρησιμοποιείται στις εν λόγω περιπτώσεις ο όρος συγγενής στραβισμός. 

Για ορισμένα παιδιά με στραβισμό μερικές έρευνες έδειξαν συσχετισμό με νευρολογική διαταραχή ή  πρόβλημα ψυχοκινητικής ανάπτυξης. Επιπλέον αναφέρονται συσχετισμοί με την πρόωρη γέννηση, το κάπνισμα και ασθένειες της μητέρας κατά την εγκυμοσύνη.

Υπάρχουν παθήσεις οι οποίες σχετίζονται με στραβισμό. Πρόκειται για σπανιότερες αιτίες πρόκλησης στραβισμού σε παιδιά. Μεταξύ άλλων σε αυτές περιλαμβάνονται η εγκεφαλική παραλυσία, η εκ γενετής ερυθρά, το σύνδρομο Prader-Will, όγκοι όπως το ρετινοβλάστωμα (καρκίνος του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού), καρκίνοι του κεντρικού νευρικού συστήματος (γλοίωμα του οπτικού χιάσματος ή του στελέχους και άλλοι), τραυματισμοί του εγκεφάλου, σύνδρομο Apert, σύνδρομο Noonan και άλλες.

Πώς εκδηλώνεται ο στραβισμός;

Τα μάτια φαίνονται να κοιτάζουν προς διαφορετικές κατευθύνσεις μερικές φορές ή συνεχώς. Σε αριθμό παιδιών τα μάτια φαίνονται να κοιτάζουν σε διαφορετικές κατευθύνσεις όταν τα παιδιά είναι κουρασμένα ή όταν ασθενούν.

Μερικά παιδιά μπορεί να γυρίζουν το κεφάλι τους ή ακόμη να κοιτάζουν λοξά σε μια προσπάθεια να βελτιώσουν την όραση τους.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς εάν νομίζουν ότι το παιδί τους έχει στραβισμό;

Είναι πολύ σημαντικό νωρίς στη ζωή του παιδιού να αναγνωρίζεται έγκαιρα ο στραβισμός, εάν αυτός υπάρχει. Το πρώτο αυτό στάδιο της ζωής του παιδιού έχει κρίσιμη σημασία για την ανάπτυξη της όρασης του.

Σε περίπτωση στραβισμού πρέπει να αρχίζει το ταχύτερο δυνατό η κατάλληλη θεραπεία έτσι ώστε το παιδί να μπορέσει να έχει μια κανονική διοπτρική όραση.

Για το στραβισμό απαιτείται πάντοτε μια λεπτομερής αξιολόγηση και θεραπεία. Τα παιδιά δεν μπορούν να ξεπεράσουν το στραβισμό χωρίς θεραπεία.

Οι γονείς που υποπτεύονται ότι το παιδί τους έχει στραβισμό πρέπει να ζητούν τη συμβουλή του παιδίατρου τους. Για να αξιολογήσει ο παιδίατρος σας κατά πόσο το παιδί σας έχει στραβισμό μπορεί να βάλει μια μικρή πηγή φωτός μπροστά από τα μάτια του παιδιού για να δει εάν η αντανάκλαση του φωτός αυτού είναι κανονική και συμμετρικά επικεντρωμένη στο κάθε μάτι. 

Επίσης ένα άλλο τεστ που μπορεί ο παιδίατρος σας να κάνει είναι να καλύψει πρώτα το ένα μάτι του παιδιού και μετά το άλλο για να δει εάν τα μάτια αποκλίνουν ανώμαλα όταν εστιάζουν σε κοντινά ή μακρινά αντικείμενα.

Ποια είναι η θεραπεία για το στραβισμό;

Ο πρώτος στόχος της θεραπείας στο στραβισμό όταν δεν υπάρχει άλλη υποκείμενη νόσος, είναι η ενδυνάμωση των μυών του ματιού, που αδυνάτισαν και η διόρθωση της απόκλισης της κατεύθυνσης στην οποία κοιτάζουν. Για το σκοπό αυτό μπορεί να χρειαστούν ματογυάλια, ασκήσεις των μυών του ματιού ή τοποθέτηση καλύμματος ματιού. Σπάνια δυνατόν να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση.

Σε περίπτωση που ο παιδίατρος σας διαπιστώσει ότι υπάρχει πρόβλημα στραβισμού, θα παραπέμψει το παιδί σας σε οφθαλμίατρο. Ο οφθαλμίατρος μετά από την αξιολόγηση του, πιθανό να συστήσει την κάλυψη του ενός ματιού για να διεγείρει το μάτι στο οποίο υπάρχει η καταστολή της όρασης, δηλαδή το μάτι που αποκλίνει. 

Με έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία το πρόβλημα του στραβισμού συνήθως διορθώνεται.

Η καθυστέρηση της θεραπείας μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια όρασης στο ένα μάτι.