Η καφεΐνη είναι το διεγερτικό του εγκεφάλου που χρησιμοποιείται το περισσότερο παγκοσμίως.

Το 80% της καφεΐνης προσλαμβάνεται υπό τη μορφή καφέ.

Η σχέση της κατανάλωσης καφέ ή καφεΐνης και κατάθλιψης παρουσιάζει ενδιαφέρον. Ωστόσο δεν έχει μελετηθεί αρκετά.

Παλαιότερες έρευνες είχαν δείξει ότι στους άνδρες πιθανόν να υπήρχε συσχετισμός μεταξύ της κατανάλωσης καφέ και μειωμένου κίνδυνου προσβολής από κατάθλιψη. Επίσης μερικές εργασίες έδειξαν ότι ο κίνδυνος για αυτοκτονία είναι μικρότερος σε άτομα που πίνουν καφέ. 

Για τους λόγους αυτούς η αναγνώριση όλων των παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο για κατάθλιψη στις γυναίκες είναι σημαντικός. Εξίσου σημαντικό είναι να βρεθούν νέοι τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης του σοβαρού αυτού προβλήματος.

Ερευνητές από τις Ηνωμένες Πολιτείες, από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του πανεπιστήμιου του Χάρβαρντ, μελέτησαν τη σχέση μεταξύ καφεΐνης, καφέ και κατάθλιψης σε σχεδόν 51.000 γυναίκες για περίπου 10 χρόνια.   

Τα ευρήματα της μεγάλης και μακροχρόνιας αυτής έρευνας παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον:

1. Ο κίνδυνος για κατάθλιψη σε γυναίκες βρέθηκε να μειώνεται με την αύξηση της κατανάλωσης καφέ που περιείχε καφεΐνη
    
2. Η αύξηση της κατανάλωσης καφέ είχε μεγαλύτερη επίδραση στη μείωση του κίνδυνου για κατάθλιψη
    
3. Οι γυναίκες που έπιναν 2 έως 3 φλιτζάνια καφέ ημερησίως είχαν 15% λιγότερο κίνδυνο προσβολής από κατάθλιψη σε σύγκριση με τις γυναίκες που έπιναν 1 φλιτζάνι καφέ ή λιγότερο την εβδομάδα. Εκείνες που έπιναν 4 ή περισσότερα φλιτζάνια κάθε μέρα είχαν μείωση κινδύνου για κατάθλιψη κατά 20%
    
4. Η κατανάλωση καφέ χωρίς καφεΐνη δεν επηρέαζε καθόλου τον κίνδυνο για κατάθλιψη

Τα ευρήματα της παρατηρητικής αυτής έρευνας δεν αποδεικνύουν τελεσίδικα ότι η καφεΐνη ή ο καφές με καφεΐνη μειώνουν τον κίνδυνο για κατάθλιψη, αλλά εισηγούνται ότι μια τέτοια προστατευτική δράση πιθανόν να υπάρχει.

Για αυτό οι ερευνητές τονίζουν ότι χρειάζονται να γίνουν και άλλες έρευνες για να επιβεβαιωθούν ή όχι τα δικά τους αποτελέσματα.

Η καφεΐνη φαίνεται ότι επηρεάζει μερικές βιοχημικές αντιδράσεις και νευροδιαβιβαστές στον εγκέφαλο. Αυξάνει την ενεργητικότητα και κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν καλά (μπλοκάρει την αδενοσίνη και δημιουργεί αποτέλεσμα ανάλογο με αυτό της αύξησης παραγωγής της ντοπαμίνης).

Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί με αδιάσειστες αποδείξεις κατά πόσο η κατανάλωση καφέ με καφεΐνη θα μπορούσε να συμβάλλει στην πρόληψη και θεραπεία της κατάθλιψης.