Η προσωποαγνωσία είναι διαταραχή που προκαλεί δυσκολίες ή ανικανότητα στην αναγνώριση, διάκριση και αποκωδικοποίηση των χαρακτηριστικών ενός προσώπου.

Η πάθηση μέχρι πρόσφατα θεωρείτο ότι ήταν σπάνια. Νέες έρευνες όμως δείχνουν ότι η πάθηση μπορεί να επηρεάζει σε διάφορους βαθμούς σοβαρότητας από 0.5% μέχρι 2% του πληθυσμού. 

Πρόκειται για πάθηση που προκαλεί σοβαρά κοινωνικά προβλήματα και απομόνωση. Στις σοβαρές περιπτώσεις, οι ασθενείς δεν μπορούν να αναγνωρίζουν μέλη της οικογένειας τους, φίλους ή ακόμη τον ίδιο τον εαυτό τους.

Κάποτε όταν βλέπουν εντελώς άγνωστους, τους εκλαμβάνουν κατά λάθος ως γνωστούς τους. Πολλοί ασθενείς με προσωποαγνωσία αναφέρουν ότι δυσκολεύονται να βλέπουν ταινίες ή προγράμματα τηλεόρασης διότι δεν μπορούν να αναγνωρίζουν τα άτομα που παίζουν τους διάφορους ρόλους.

Οι ασθενείς με προσωποαγνωσία αντιλαμβάνονται το πρόβλημα τους. Για να μπορούν να αντεπεξέρχονται στις ανάγκες της καθημερινής κοινωνικής ζωής, χρησιμοποιούν άλλα χαρακτηριστικά του ατόμου εκτός από εκείνα του προσώπου για να μπορούν να αναγνωρίζουν το άτομο που βλέπουν. Τέτοια χαρακτηριστικά μπορεί να είναι τα μαλλιά, το βάδισμα, το ντύσιμο, οι τρόποι, η φωνή.

Επίσης τους βοηθά το περιβάλλον στο οποίο βλέπουν ένα άτομο για να μπορούν να κατανοούν ποιος είναι, δεδομένου ότι τα χαρακτηριστικά του προσώπου δεν μπορούν να τα αναγνωρίζουν.

Υπάρχουν βασικά δύο κατηγορίες προσωποαγνωσίας, οι επίκτητες και οι αναπτυξιακές μορφές.

Οι περισσότερες περιπτώσεις που είχαν τεκμηριωθεί μέχρι πρόσφατα, είναι οι επίκτητες δηλαδή αυτές που προκαλούνται εξαιτίας εγκεφαλικής βλάβης. Εγκεφαλικές βλάβες που είναι σε θέση να προκαλέσουν προσωποαγνωσία περιλαμβάνουν τους τραυματισμούς με κρανιοεγκεφαλική κάκωση, τα εγκεφαλικά επεισόδια και εκφυλιστικές παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Οι αναπτυξιακές μορφές παρουσιάζουν ανάλογα συμπτώματα αλλά χωρίς εγκεφαλική βλάβη. Φαίνεται ότι οι μορφές αυτές είναι οι συχνότερες.

Τα άτομα που έχουν προσωποαγνωσία από την παιδική ηλικία, συχνά δεν το αντιλαμβάνονται. Συνήθως συνειδητοποιούν το πρόβλημα τους στην εφηβική ηλικία ή όταν εισέρχονται στην ενήλικη ζωή.

Ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και το University College του Λονδίνου, ανάπτυξαν διαγνωστικά τεστ για την αναγνώριση των ατόμων που πάσχουν από προσωποαγνωσία. Χρησιμοποίησαν τα τεστ αυτά στο διαδίκτυο σε ειδικές ιστοσελίδες (www.faceblind.org). 

Οι Αμερικανοί και Βρετανοί ερευνητές, κατάφεραν έτσι να αναγνωρίσουν εκατοντάδες νέες περιπτώσεις προσωποαγνωσίας. Υπέβαλαν σε τεστ 1.600 άτομα και διαπίστωσαν ότι οι διάφορες μορφές προσωποαγνωσίας μπορεί να υπάρχουν σε 0.5% έως 2% των ανθρώπων.

Είναι πιθανόν ότι υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι με συμπτώματα συμβατά με προσωποαγνωσία αλλά δεν το γνωρίζουν.

Άτομα τα οποία συνειδητοποιούν ότι αρχίζουν να έχουν σημαντική απώλεια της ικανότητας τους να αναγνωρίζουν πρόσωπα, πρέπει άμεσα να συμβουλεύονται το νευρολόγο τους.

Οποιαδήποτε ξαφνική απώλεια της ικανότητας αναγνώρισης προσώπων (επίκτητος προσωποαγνωσία) μπορεί να είναι ένδειξη ύπαρξης νευρολογικής πάθησης που απαιτεί αντιμετώπιση.